Battle of forms

29 maart 2017

Regelmatig geven wij lezingen over algemene voorwaarden: de kleine – maar o zo belangrijke – lettertjes, die van doorslaggevend belang kunnen zijn voor de beperking of uitsluiting van aansprakelijkheid en risico’s die gepaard gaan met het zaken doen. Omdat bijna ieder bedrijf ze heeft, komt het regelmatig voor dat zowel verkoper als koper zijn (eigen) algemene voorwaarden op de koop van toepassing verklaart. Dit fenomeen wordt de ‘Battle of forms’ genoemd en is het onderwerp van de zaak die speelde bij het Gerechtshof Amsterdam, waarvan op 19 juli 2016 uitspraak is gedaan (ECLI:NL:GHAMS:2016:2953).

De reden dat deze zaak het vermelden waard is, is omdat een algemene regel uit de jurisprudentie wordt doorbroken. Deze regel stelt dat de algemene voorwaarden gelden die het eerst van toepassing worden verklaard, tenzij de wederpartij die voorwaarden uitdrukkelijk van de hand wijst (artikel 6:225 lid 3 van het Burgerlijk Wetboek). Standaardzinnen als: “Op al onze offertes, overeenkomsten of leveringen zijn onze algemene voorwaarden van toepassing. Andersluidende voorwaarden zijn niet van toepassing”, zijn onvoldoende om aan het wettelijk criterium van ‘uitdrukkelijk van de hand wijzen’ te voldoen. Tenminste, de omstandigheden van het geval blijven relevant, zoals blijkt uit deze zaak.

Het ging in deze zaak om de koop van industriële kettingen met een specifieke smering. Nadat de kettingen waren geleverd, stelde koper dat ze gebrekkig waren en heeft hij verkoper aansprakelijk gesteld. Van belang is op te merken dat verkoper aansprakelijkheid voor tekortkomingen van het product in belangrijke mate had beperkt in zijn algemene voorwaarden. Het was dus voor verkoper van cruciaal belang dat de algemene voorwaarden van toepassing waren op de (ver)koop van de industriële kettingen.

Inzake de algemene voorwaarden die op de koop van toepassing zouden zijn, waren Partijen overeengekomen dat de algemene (inkoop)voorwaarden van koper zouden gelden, die later – maar vóór de daadwerkelijke koop – zouden worden toegestuurd . Daarbij had verkoper het voorbehoud gemaakt deze eerst te willen beoordelen. Zoals afgesproken, stuurde de koper de algemene voorwaarden nadien toe met de tekst: “Zoals gisteren afgesproken. Bijgevoegd de inkoopvoorwaarden […]”. Vervolgens heeft verkoper bij e-mail een offerte voor de industriële kettingen naar koper gestuurd met de standaardtekst: “Op al onze offertes, overeenkomsten of leveringen […] zijn de algemene voorwaarden […] van toepassing. […] Uitdrukkelijk worden andersluidende voorwaarden afgewezen.”

Naar geldende jurisprudentie zou deze standaardtekst niet kunnen worden aangemerkt als uitdrukkelijk van de hand wijzen, waardoor de inkoopvoorwaarden van koper van toepassing zouden zijn. Immers, die zijn het eerste toegestuurd. Hierdoor zou verkoper dus volledig aansprakelijk zijn voor de gestelde tekortkomingen die de producten hadden. Echter, deze vlieger ging niet op. Het Hof oordeelde dat verkoper wel degelijk uitdrukkelijk de inkoopvoorwaarden van koper van de hand had gewezen. Daarbij is in aanmerking genomen dat verkoper uitdrukkelijk de toepasselijkheid van de inkoopvoorwaarden heeft voorbehouden en koper heeft verzocht deze toe te sturen. Omdat verkoper na ontvangst vervolgens zijn eigen (verkoop)voorwaarden heeft toegestuurd met de begeleidende standaardtekst dat andersluidende voorwaarden uitdrukkelijk van de hand worden gewezen, is het voor koper “zonder meer duidelijk geweest” dat zijn (inkoop)voorwaarden door verkoper van de hand werden gewezen, aldus het Hof.

De algemene regel dat de algemene voorwaarden gelden die het eerst worden toegestuurd, ging hier dus niet op. En omdat de (verkoop)voorwaarden van toepassing waren, was de aansprakelijkheid van verkoper voor gebrekkige producten beperkt tot gevallen van opzet en grove schuld. Dit kon niet worden vastgesteld, waarna de vorderingen van koper zijn afgewezen.